آدرس : قزوین، خیابان سپه، جنب سر در عالی قاپو
مدرسه امید اولین مدرسه نوین ساخته شده در قزوین میباشد که مربوط به دوره پهلوی است و در سال 1283 در خیابان سپه، جنب سر درعالی قاپو بنا گشت.
در آبان ماه سال 1391، این مدرسه به عنوان مرکز اسناد و کتابخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین معین گشت و با نام کتابخانه دکتر دبیر سیاقی و مرکز اسناد مدرسه امید نام‌گذاری شد.
درباره تاریخچه مدرسه امید که مدرسه شاهپور نیز نامیده شده بود باید گفت، میرزا صالح خان باغمیشه ای در دوران حیات خود به حکمرانی مناطق مختلفی چون تهران، گیلان و قزوین رسید.
وی ملقب به "آصف الدوله" یا "سالار اکرم" در سال ۱۲۷۹ شمسی به حکومت قزوین منصوب شد. برگ دوران حکومت وی ۴ سال به طول انجامید.
میرزا صالح خان در زمینه آبادانی، بهداشت و امنیت شهر به گونه مؤثری تلاش کرد. عمارات صفوی قزوین را که در شرف ویرانی بود تعمیر کرد و شهر را از خطر سیل رهانید.
آرامگاه پیغمبریه را تعمیر و خیابان سپه را نونوار نمود. اما شاید بتوان گفت یکی از بزرگترین کارهای سالار اکرم بنیاد مدرسه ای برای آموزش کودکان یتیم قزوین بود.
او ایده افتتاح این مدرسه را با محترمین، علما و اهل قلم قزوین در میان گذاشت و در پی آن انجمنی به نام “انجمن معارف” از بزرگان شهر تشکیل شد.
باقرخان سعدالسلطنه زمینی را در جنب سر در عالی قاپو (از مجموعه دولتخانه صفوی) که در آن زمان رختشویخانه بود به انجمن وقف نمود و ساخت و ساز بنای مدرسه با کمک‌های مالی حاج محمد حسن شاهرودی، حاج آقای حاجی صدرالاسلام، آقای امیر محترم، حاجی میرزا تقی میرالمولی، آسید حسین رفیعی، مجدالاسلام، حاج میرزا اکبر شیخ الاسلامی،جناب امیر انتصار و میرزا صالح خان باغمیشه ای آغاز گشت.
حسین آقای معمار باشی در محل رختشویخانه شش اتاق ، یک کریدور و سه دستشویی بنا کرد و جهت اثبات وقفی بودن بنای مدرسه و حتی زمین آن، سنگی به طول ۱۵۰ گره و به عرض ۷۰ گره تعبیه کرد که در ابیات پایانی شعری که بر آن حک شده بود به وقفی بودن بنا اشاره شده بود:
بنا کرده و نموده وقف عامش/عوض از خالق یزدان گرفته
هزار و سیصد و شش سال بگذشت/ز هجرت این بنا پایان گرفته
در مندرجات روزنامه تربیت که در همان دوران انتشار می‌یافته، آمده است : “…اجزای مدرسه عبارت است از یک نفر مدیر و یک نفر ناظم و یک نفر معلم ابتدایی و یک نفر معلم فارسی که معلم ریاضی هم هست و یک نفر معلم عربی و یک نفر معلم فرانسه و یک نفر مشاق برای سرمشق و تعلیم خط و یک نفر قهوه چی که آبدار هم هست و یک نفر سرایدار که فراش هم هست… .
این مدرسه دارای سی نفر شاگرد مجانی است که تمام فقیر و یتیم اند و سی نفر شاگرد ماهیانه بده هم قبول خواهد شد، چنانچه تا کنون سه نفر آمده و قبول شده اند.”
قاضی ارداقی که بعدها در جریان به توپ بستن مجلس دستگیر و در باغشاه مسموم شد و به شهادت رسید ، اولین مدیر مدرسه امید بوده است که حسن شهرتش و تعلقش به طبقه علما نقش به سزایی در رونق مدرسه امید داشته است.
پس از قاضی ارداقی مدیریت مدرسه را “مجدالکتاب شالی” بر عهده می‌گیرد. افراد خاندان مجد از سرشناسان شهر و در خطاطی هنرمند بودند. پس از وی مدیریت مدرسه را آقا میرزا مسعود امینی و سپس آقا میرزا محمود امینی از افراد با نام خاندان امینی عهده دار می‌گردند و سپس مدیریت آنجا به مرحوم غلامرضا شمس که از سال ۱۳۲۶ قمری جزء معلمان مدرسه بود سپرده شد و وی تا پس از جنگ جهانی دوم (شهریور ۱۳۲۰ شمسی) این سمت را عهده دار بود.
مرحوم شمس مدیری لایق و از همدرسان کمال الملک و علامه میرزا محمدخان قزوینی بود.
این مدرسه به علت مجاورت با سر در عالی قاپو و دولتخانه صفوی از چندین سال پیش در اختیار سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان قزوین قرار گرفته است و امروزه کتابخانه و مرکز اسناد این اداره کل در این مکان مسقر است.
این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۹۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منابع:
میرزا صالح خان کلانتر با غمیشه ای و اسنادی چند درباره مدرسه امید قزوین، اثر نصیری،محمد رضا؛ جلالی،نادره
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://sobheqazvin.ir/note/todaynews-10702.aspx
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13920824000306
http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/335772
http://www.sedayeqazvin.ir/Pages/News-6264.aspx
http://www.qazvin.ir/web/guest/379
