قالی قم

قالی بافی یکی از صنایع دستی استان قم می‌باشد. هر چند صنعت قالیبافی و سابقه آن در قم به قبل از جنگ جهانی دوم می‌رسد و از دیرباز بین عشایر و روستاییان قم رایج بوده است.
لکن سابقه قالیبافی در قم با شیوه فعلی به اواخر دهه دوم قرن بیستم میلادی یعنی حدود 80 سال قبل می‌رسد؛ یعنی زمانی که تجار کاشان دارهای قالی را بدانجا برده و کار را در مقیاسی محدود شروع کردند و هنوز بیست سالی از آن نگذشته بود که قالیبافی در آن با ابعادی تجارتی به صورت پیشرفته و قابل ملاحظه ای ارائه طریق داد.
با اینحال صنعت قالیبافی در بین عشایر شاهسون منطقه از قبل به شیوه ذهنی بافی معمول بوده است.
محصولات تولید شده با گره فارسی درابتدا با پشمی نه چندان ظریف راهی بازار می‌شدند، در برخی از این تولیدات بخشهایی از قالیچه تولید شده با استفاده از ابریشم دارای درخشندگی بیشتری می‌شود.
این نوع قالیچه‌ها تحت عنوان گل ابریشم بزودی بازار انواع دیگر را تحت الشعاع خود قرار داد. لکن برخی از بافندگان پا را از این نیز فراتر نهادند و به بافت ...مشاهده کامل متن قالیچه هایی تمام ابریشم همت گماشتند.
قالیچه‌های تمام ابریشم و یا قالیچه‌های کرک و ابریشم به لحاظ قداست، مناسب زیر پا نبودند و تنها بر دیوار آویخته می‌شدند. لذا مناسب‌ترین طرح برای اینگونه قالیچه‌ها طرحهای سجاده و یا محراب بود.
لیکن این روند الزامی بود و رفته رفته نقشها و طرحهای دیگر نیز بدون آنکه در قالبی سجاده ای باشند بدین امر اختصاص یافت.
صنعت قالیبافی قم همواره به استفاده از رنگهای زیبا و چشم نواز مشهور بوده است. تعداد رنگهای مصرفی در فرش قم، ابتدا محدود به چهار الی 6 رنگ بوده است اما به موازات تکامل طرح‌های اولیه فرش، تعداد رنگها نیز افزایش یافته است.
در سالهای اخیر رنگهای اصلی فرش قم را 16 رنگ بشرح ذیل تشکیل داده اند:
لاکی روشن و تیره – سرمه ای- کرم روشن و تیره – نخودی – بژ – قهوه ای سوخته و روشن – آبی روشن و سیر – مشکی – خاکی – طلایی و مسی
قم یکی از مهم‌ترین مراکز تولید فرش‌های گل ابریشم و کرکی و تمام ابریشم است و فرش‌های آن اکثر در اندازه‌های ذرع و نیم و دو ذرعی و ابعاد چهار و هفت و دوازده متر مربع بافته می‌شود.
افزایش تنوع در طرح‌های فرش قم و تحولاتی که اخیراً در طراحی فرش این استان بوقوع پیوسته است تعداد رنگهای مصرفی در فرشهای قم را به میزان قابل ملاحظه ای افزایش داده است.
به گونه ای که در حال حاضر فرشهایی با بیشتر از 40 رنگ مشخص و متمایز طراحی و بافته می‌شوند.
طرحهای قالی قم همانند رنگهای مورد استفاده از تنوع و گستردگی خاصی برخوردارند. نقش بته همانقدر که در روستاهای ترک زبان همدان با حالت خاص منطقه مورد استفاده است در روستاهای فارس زبان قم نیز در زمینه‌های کرم در اندازه‌های دوزرع تا هفت متر یافت می‌شود.
طرحهای اسلیمی و ختایی، لچک ترنج دار و نیز طرحهای درختی همانند قالیچه‌های اصفهان از جمله طرحهای مورد نظری است که بیشترین تولیدات را به خود اختصاص می‌دهند.
نقشهای کومه ای (درختی، حیوانی، بوته ای) و شاه عباسی، گل فرنگ به لحاظ امکاناتی که طراح دررنگ آمیزی آنها دارد از زیبایی چشمگیری نسبت به رنگهای بدیع بهره مندند.
طرح قالیهای شکارگاهی نیز گر چه از اصفهان نشأت گرفته لیکن نمونه‌های فراوانی از این طرح را در قالیچه‌های ابریشم بافت قم می‌توان مشاهده کرد و بالاخره با توجه به تنوع نقوش و مهارتی که در بافنده هنرمند قم سراغ داریم تعجبی نخواهد داشت اگر شاهد تولید طرحهایی هندسی و نیمه هندسی در بافتهای این منطقه باشیم، لذا بافت طرحهای هندسی همانند قالیهای قفقاز و نقشهای هراتی موسوم به ماهی درهم که در مدالیونی چند ضلعی متن قالی قم را بخود اختصاص می‌دهند گهگاه تعجب بیننده را که همواره به اصالت طرحهای هر منطقه می‌اندیشیده است برمی انگیزند.
آقایان حاج داوود کلهر، علی اولیایی، عباسی ملک و واقفی از جمله طراحان قم هستند که در طراحی قالیهای گومه ای و نقش شاه عباس تبحر دارند. رنگها نیز نقش عمده ای در ابراز وجود بافته‌های قم در بازارهای جهانی داشته اند.

منابع : - tabriziau.ac.ir - ichto.ir