فرحآباد امروزه روستایی کوچک در مصب رودخانه تجن در کنار ساحل دریای مازندران است. شاه عباس صفوی بسیار مایل به آبادانی این بندر بود و بنا به روایات سرجان ملکم و مسیو ابت در همانجا فوت نمود.
این بندر در طول دوره قاجار و تا دوره رضاشاه پهلوی همچنان بهصورت جزئی مورد استفاده بودهاست.
این مسجد قسمتی از مجموعه تاریخی فرح آباد به شمار میآید که در دوران صفویه با سبک معماری مکتب اصفهان بنا شده است .
در این بنا کتیبه تاریخدار کشف نشده است اما قدمت بنای آن را حدود سال هزار و بیست و پنج هجری قمری تخمین میزنند.
مجموعه فرح آباد که شاه عباس بخشیهایی از دوران سلطنت خود را در آن گذراندهاست شامل مسجد، پل و کاخ جهاننما میباشد که از آن میان تنها مسجد به دلیل موقعیت مردمی اش به جا ماندهاست.
این مسجد که در فاصله بیست و پنج کیلومتری شهرستان ساری و دو کیلومتری دریای خزر واقع شده است.
تاریخ عالم آرای عباسی، ساخت مجموعه فرح آباد را سال هزار و بیست و پنج هجری قمری ذکر کردهاست و نوشتهاست که: " نام قدیم فرحآباد، طاهان بود و چون شاه عباس آن نقطه را مناسب ایجاد شهر دید، دستور داد در آن جا دولتخانه و عمارات عالیه و نیز بازار و حمام و مسجد و کاروانسرا بسازند و خود نام آنجا را فرح آباد گذاشت".
در سفرنامه مازندران و استرآباد آمدهاست که فرحآباد در سال هزار و سی هجری قمری به فرمان شاه عباس بنا شد. اما در دورههای تاریخی بعد سرانجام شهر در حمله قزاقها در قرن هفدهم یازدهم قمری ویران و به آتش کشیده شد.
مسجد در زمینی مستطیل شکل به ابعاد شصت و پنج درهفتاد و پنج متر قرار دارد و ساختمان آن از آجر و ملات آن ساروج ساخته شده است .
ساختمان بصورت چهار ایوانی بنا شده و دارای سردر ورودی بزرگی میباشد که همچون سایر مساجد دوره صفویه، در قسمت ورودی، ایوانها و طاق نماهایی مزین به کاشیهای رنگارنگ دارد.
در قسمت جنوبی مسجد شبستانی بزرگ با طاقهای هلالی روی ستونهای عظیم آجری قرار گرفتهاست.
در اطراف حیاط یا میانسرا حجرههای یک طبقه برای درس طلاب دیده میشود که پیرامون حیاط را گرفته.ایوان اصلی مسجد با گنبد بزرگ آجری در قسمت جنوبی که محراب نیز در آن جا واقع است قرار دارد.
در دو طرف ایوان دو شبستان بزرگ قرار دارد.
گنبد شبستان جنوبی از نوع دو پوش پیوستهاست که آن را با آجر پوشاندهاند. با توجه به نقشههای بنا، به نظر میرسد که گنبدخانه مسجد پوش دوم داشته که یا ساخت آن ناتمام مانده یا آنکه تخریب شدهاست.
از منارههای مسجد فقط پایههای آن به جا مانده است .دیگر تزیینات مسجد به صورت کاربندی، مقرنس و گچبری است که در شبستان، قسمت فوقانی محراب، جلوخان و ورودی مسجد به چشم میخورد.
در وسط حیاط حوضی قرار دارد که در گذشته از طریق تنبوشههای سفالی از ضلع شمالی مسجد آب وارد آن میشد. .کاشیهای نقشدارِ به دست آمده از مسجد نشان از آن میدهد که نماهای صحن و سردر بنا کاشیکاری بودهاست.
در دورۀ زندیه به دستور کریمخان زند و به دست محمدخان سوادکوهی این بنا بازسازی گردید . در سال هزار و سیصد و پنجاه و سه ، بنای مسجد توسط "ادارۀ حفاظت آثار باستانی " تعمیر و مرمت شد.
در این بازسازی، رسوبات سیلابی از بنا پاک و سقف بعضی از قسمتها شیبدار شد.
با شروع مجدد تعمیرات در سال هزار و سیصد و شصت ، سقف قسمتِ شرقی شبستان مرمت و برای اکثر رواقها سقف شیبدار ساخته شد.
در سال هزار سیصد و هشتاد و دو نیز ایوان ورودی آن تعمیر و کف سازی شبستان و گنبدخانه، دوخت و دوز دیوارها، مرمت کردن گنبد طاقها و احداث کانال ناکش و زه کش صورت گرفت .
در آبان هزار و سیصد و هشتاد و نه مرمت فضای داخلی شبستان و گنبدخانه، کف سازی حیاط، تأسیسات و مرمت دیوار محوطه مسجد و در بخش حجرهها مسجد، اقدامات مرمتی چون کف سازی، نورپردازی و ساخت در و پنجره صورت گرفت.
منابع :
http://fa.wikipedia.org/
http://wishna.blogfa.com/
http://www.tebyan.net/