اقلیم : سرد
نام قدیم : آلامتو
مساحت : 20133
جمعیت : 557599
استان
ایلام در تقسیمات کشوری سال 1309 جزء استان پنجم یعنی کرمانشاهان بود. پس از آن در سال 1343 به فرمانداری کل تبدیل شد ودر سال 1353 به دلایل سیاسی – مرزی – اداری به صورت یک استان درآمد.
استان
ایلام مشتمل بر 8 شهرستان است.که با مساحتی برابر با 19045 کیلومتر مربع در جنوب‌غربی کشور واقع شده که 2/1 درصد مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد. بر اساس آمارگیری
...مشاهده کامل متن عمومی نفوس مسکن در سال 75 این استان دارای 487886 نفر جمعیت، 8 شهرستان است.
که از نظر اقلیمی دارای دو اقلیم نیمه مرطوب سرد در شمال با متوسط بارندگی 639 میلی‌متر و بیابانی گرم با متوسط بارندگی 200 میلی‌متر در جنوب استان می‌باشد.
قسمت‌های شمالی استان عمدتا کوهستانی بوده و سلسله جبال زاگرس به صورت رشته‌کوه‌های موازی در امتداد چین‌خوردگی‌ها، دره‌های نسبتا کم‌عرض و ارتفاعات متوالی را به وجود آورده است در قسمت‌های جنوبی استان کبیرکوه، حوزه‌های آبریز رودخانه‌های کوچکی را در دامنه‌های جنوبی خود ایجاد کرده که در نهایت به دشت‌هایی منتهی می‌گردند البته این دشت‌ها در شهرستان دهلران وسیع‌تر می‌باشند.
استان ایلام درعرض 31 درجه و 58 دقیقه تا 34 و 15 درجه شمالی از خط استوا درطول شرقی 45درجه 24دقیقه تا 48 درجه و10 دقیقه از نصف النهار گرینویچ به شکل یک متوازی الضلاع درجنوب غربی کشورمان ایران جای دارد.
این استان ازشمال با استان کرمانشاه از جنوب با استان خوزستان از شرق با استان لرستان واز غرب با کشور عراق ( باطول مرز مشترکی درحدود 400 کیلومتر ) همسایه می‌باشد.
هرکدام ازمنابع دارای یک مساحت متفاوت با دیگری می‌باشند. به نظرمی رسد دلیل عمده این گوناگونی مساحت وجود مرزمشترک باکشور عراق ونبود سندیت خاص در مورد چگونگی دقیق سرحدات غربی و همینطور وجود رشته کوه عظیم زاگرس که عملا کارمحاسبه مساحت کلی ودقیق استان خصوصا با امکانات ضعیف را با مشکل مواجه میشازد می‌باشد.
درسال 1375 به 7شهرستان( اضافه شدن شهرستانهای ایوان – آبدانان) 17 بخش 15شهر و36دهستان تقسیم شده است.
اقلیم استان در تابستانها تحت تاثیر پر فشار جنب حاره ای قرار دارد که شرایط حرارتی نسبتاً پایداری را بر آن حکمفرما می‌سازد و در زمستان توده‌های غربی و کم فشارهای سودانی بارش‌های رگباری و شدیدی را برای آن به همراه می‌آورند.
به دلیل ماهیت دامنه‌ای استان که جزو کوهپایه‌های بیرونی زاگرس است، در صورت جذب رطوبت توده‌های ورودی از سمت غرب و جنوب غرب، نقش مهمی دارند . از طرف دیگر همین دامنه‌ها در تابستان تحت تاثیر صافی هوا و ساعات آفتابی زیاد با دریافت عمودی پرتوهای خورشیدی و صاف بودن هوا در تابستان، شرایط گرم و خشکی را پدید می‌آورد.
در نقشه پهنه بندی اقلیمی ایران - مسکن و محیط‌های مسکونی، ایلام در گروه 2 اقلیمی و در زیر گروه نسبتاً سرد- معتدل واقع شده که از ویژگیهای اقلیمی نسبتاً سرد بودن هوا در زمستان و معتدل بودن‌آن در تابستان است.
بنا به تعریف در شرایط نسبتاً سرد علیرغم آنکه در شب‌های فصل زمستان برای گرم نگه داشتن فضاهای داخلی استفاده از وسایل گرم کننده ضروری است. اما در روزهای فصل زمستان و حتی در روزهای سردترین ماه سال، امکان گرمایش خورشیدی وجود دارد.
شرایط معتدل تابستانی این اقلیم، امکان آنرا فراهم می‌سازد که با استفاده از عملکرد حرارتی مصالح ساختمانی سنگین ، فضاهای داخلی را در این فصل به طور طبیعی در حد آسایش خنک نگه داشت.
استان ایلام یکی از کم‌آب‌ترین استانهای کشور است. به رغم بارش زیاد در استان کمبود سد و بند که بتواند آبهای سطحی را مهار سازد، عامل مهمی در ازدست رفتن بخش اعظمی از سیلاب‌های شیرین منطقه به شمار می‌آید.
به سبب ماهیت اتفاقی و رگباری بودن بارش‌ها و همچنین کمبود بارش‌های برفی به دلیل مرتفع نبودن استان، ذخیره بارش‌ها از طریق نفوذ تدریجی اندک است . همچنین تابستانهای گرم و شدت تبخیر، از دیگر مسائلی است که در کمبود آبهای سطحی منطقه مؤثر است.
سازندهای نامناسب زمین شناسی و محدودیت دشت‌ها از جمله مسائل مهم تأثیرگذار بر سفره‌های آب زیر زمینی استان به شمار می‌آید.
دین :
تا پیش از پیروزی اعراب وسپاهیان اسلام برایران دین مردم ایلام نیز مانند بسیاری از مناطق دگر کشور دین زرتشتی بود واهورا مزدا خدای خوبیها وروشنایی در برابر اهریمن خدای تاریکی وظلمت مورد ستایش قرار می‌گرفت وعناصر دیگری نظیر آب ، آتش وخاک عناصری مقدس به شمار می‌رفتند واستفاده از آنها تابع آداب ومناسک خاص (بویژه در جشنها واعیاد مذهبی ) بود.
با پیروزی مسلمین به تدریج دین اسلام به واسطه‌ی تعالیم مفید ورهایی بخش انسانها وهمینطور شرایط سخت وسنگین حکومن‌های مستبد گذشته بر مردم ایران به سرعت مورد پذیرش مردم قرار گرفت و با وجود باقی ماندن عده ای بردین زرتشت دین اسلام در اکثریت قریب به اتفاق نواحی مختلف ایران نفوذو یا گسترش کامل یافت .
اختلافاتی که بر سر جانشینی پیامبر اسلام ( ص) ومسئله خلافت در قرون اولیه اسلامی رخ داد موجب اختلاف آراء ودر نتیجه تشکیل فرقه‌های مذهبی متعدد در دوره‌های بعدی گردید.
سرزمین ایلام بواسطه همجواری با سرزمینهای عراق وقرار گرفتن در معرض اولین حملات مسلمانان وپارهای از تبلیغات ومروجین مذهب شعیه وهمینطور شرایط مساعد دیگر از دیر باز خاستگاه مذهب شیعه اثنی عشری بوده ودر حال حاضر بیش از 93/99 درصد جمعیت آنرا تشکیل می‌دهد
موقعیت کوهستانی ، تنوع آب و هوا ، بالا بودن مقدار نزولات جوی و دیگر خصوصیات طبیعی باعث شده که استان ایلام از جنگل طبیعی پوشیده شده باشد هر چند به مرور زمان از تراکم و وسعت اراضی جنگلی استان کاسته شده ، لکن در حال حاضر نیز باقی ماندة جنگل‌های استان نسبت به برخی از استانهای کشور قابل توجه است و چشم اندازهای زیبایی از طبیعت استان را به نمایش می‌کذارد .
در گذشتة نه چندان دور ، این استان دارای جنگل‌های وسیع و متراکم با درختان تنومند در مناطق کوهستانی و بیشه شمالی استان می‌توان مشاهده کرد که عمدتاً از گونة بلوط هستند.نواحی جنگلی استان علاوه بر زیبائی‌های طبیعی ، دو نوع محصول سقز و کتیرا نیز دارد که درآمد قابل توجهی برای مردم بومی به بار می‌آورد.
مساحت جنگل‌های استان را حدود 500 هزار هکتار تخمین می‌زنند .
انواع گونه‌های درختی آن عبارتند از : پسته کوهی ، کیکم ، زالزالک ، بادام کوهی ، زبان گنجشک ، شِن ، انجیرکوهی ، ارغوان ، گیلاس وحشی ، مورد ، کُنار و ارژن (ارجن ).
ارجمله نکات برجسته ایلام می‌توان به عشایر و گردشگری عشایری این خطه اشاره نمود:
ویژگیهای متمایزی از فعالیت‌ها و موقعیت‌های ویژه مناطق عشایری، گردشگری عشایری را متمایز می‌کند.
دیدارکنندگان از مناطق عشایری به فعالیت‌های مختلفی روی می‌آورند. فعالیت هایی مانند پیاده روی یا اسب سواری از بخشهای گردشگری هستند.
زیست بوم‌های عشایر اعم از جلگه ای و کوهستانی به دلیل ویژگیهای خاص فرهنگی اجتماعی و آداب و رسوم و نیز چشم اندازهای زیبای طبیعی دارای پتانسیل بسیار خوبی جهت جذب توریسم می‌باشد.
کشاورزی ، مرتعداری و دامداری کاربردهای اصلی زمین در مناطق عشایری محسوب می‌شوند که همگی چشم انداز زیست بوم‌های منطقه را شکل داده و بطور سنتی منبع درآمد و اشتغال زایی در عشایر محسوب میشود.
در محل استقرار عشایر به دلیل نوع خاصی زندگی ، شکل مساکن و چشم اندازهای زیبا می‌توانند مکانی برای جایگاه موقتی و برای فرار از فشارهای مختلف زندگی پیشرفته شهری باشد و یکی از مردمی‌ترین اشکال گردشگری به شمار آید.
عشایر که در 59 درصد از عرصه‌های جغرافیایی کشور سکونت دارند به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی، اجتماعی اقتصادی، فرهنگی و شرایط ویژه اقلیمی ـ زیستی جایگاه ویژه استراتژیک را در کشور دارند.
به دلیل همین ویژگی ها، مناطق عشایری دارای ظرفیت‌های فراوانی در زمینه فرهنگی ، هنری وگردشگری است و می‌تواند علاقمندان به طبیعت گردی ، فرهنگ و هنر و زندگی عشایری را برای سفر به آنجا به سوی خود جذب نماید.
مناطق عشایری با آب و هوای مناسب ، دارای زیست بوم‌های طبیعی ، کوهستان‌های جنگلی ، رودخانه‌های فراوان و پرآب، چشمه سارهای فراوان ، دشت‌های وسیع و مراتع زیبا و بکر برای بازدید گردشگران است.
عشایر دارای آئین‌ها ، جشنها ، بازیهای محلی (رقص چوب)، سرودها ، نغمه و آهنگ و موسیقی‌های ویژه (عاشیق ها)، ادبیات فولکلوریک ، مراسم ویژه عشایری مانند «کوساگلین» اسب سواری و غیره هستند که همراه با اخلاق ، ارزش‌ها و باورهای ملی و اسلامی غنی آنها که نشأت گرفته از طبیعت است ، جاذبه‌های فرهنگی ایلات را در خود جای داده است.
نوع پوشاک عشایر مخصوصاً زنان ایل که گویای فرهنگ غنی آنهاست، نشأت گرفته از محیط طبیعی و باورهای فرهنگی و شیوه زندگی آنهاست.
جاذبه‌های هنری عشایر در صنایع دستی و بافندگی متبلور میشود که تأثیر گرفته از سنن، آداب و رسوم و محیط طبیعی و تجلی زیبایی ، طراوت و شادی زندگی عشایری است که زمینه‌های اصلی آن مناظر و دشت‌های سرسبز است که عشایر در آنها زندگی و یا در مسیرهای آن کوچ می‌کنند.
قالی بافی ، گلیم بافی، جاجیم و گبه که حاصل فکر و اندیشه و خلاقیت زنان عشایر است علاوه بر داخل ، در خارج از کشور جایگاه ویژه ای دارد.
مساکن و سیاه چادرهای عشایر که در ساختن آن از عوامل اقلیمی منطقه و ویژگیهای زیست بوم و محیطی استفاده شده، و همچنین برگرفته ازسبک معماری خاص و مواد و مصالح مخصوص عشایر است، می‌توان تلاش‌های اقتصادی ، پیشینه، آداب و رسوم و منش عشایر را در آن مشاهده کرد.
متأسفانه امروزه به دلیل وجود مشکلات و نارسایی‌های موجود در شکوفا شدن استعدادها و ظرفیت‌های بالقوه عشایر توانایی‌های گردشگری آنها ناشناخته مانده است.
گویش کردی ایلام یکی از گویش‌های زبان کردی است و به عنوان گونه ای از گویش کردی جنوبی در کنار گونه‌های کلهری،سنجابی و لکی قرار دارد.این گویش را«فیلی» نیز می‌نامند و گویشوران آن عمدتاً در استان ایلام و نیز منطاق کردنشین جنوب شرقی عراق ساکن هستند.
دستگاه واجی گویش کردی ایلام متشکل از 35 واج همخوان و 8 واج نیز واکه هستند
زبان کردی و گویش‌های آن:
زبان کردی یکی از زبانهای هند و ایرانی است که زبان شناسان آن را در زمره زبانهای ایرانی شمال غربی قرار داده اند.آن چه که امروزه کردی نامیده میشود در واقع گویش‌های مختلفی است که گاه اختلاف آنها چنان زیاد است که گویشوران سخن همدیگر را در نمی‌یابند،اما اگر دقیق مورد مطالعه قرار گیرند مشخص میشود که همگی دارای اشتراکات فراوان هستند.شاید بتوان گفت که دلیل اختلاف زیاد گویش‌های کردی،زیستن در مناطق مختلف جغرافیایی و همسایگی با اقوام مختلف باشد که در شکل گیری این گویش‌های متنوع بی تاثیر نبوده است.
وجود گویش‌های مختلف زبان کردی از یک سو و پراکندگی گویوشران آن در کشورهای مختلف از سوی دیگر باعث شده است تا تقسیم بندی‌های مختلفی درباره آنها ارائه شود.
ظاهر سارایی گویش‌های کردی را بر حسب موقعیت جغرافیایی به شرح زیر تقسیم کرده است:
1-کردی شمال غربی:که شامل گویش کرمانجی و فروع آن است.این گویش در مناطق کرد نشین ترکیه،سوریه،بخشهای از کردستان عراق،آذربایجان ایران و شمال خراسان،مناطقی از جمهوری‌های شمالی مانند ارمنستان،آذربایجان،گرجستان و ترکمنستان رایج است.
2- کردی شمالی:که شامل گویش سورانی و شعبات آن است و در کردستان عراق و ایران و بخش هایی از استان کرمانشاه و آذربایجان غربی بدان تکلم میشود.
3-کردی مرکزی:که شامل گویش هورامی است و گویشورانش در اورامانات ایران و عراق پراکنده اند.
4-کردی جنوبی:که شامل کلهری،ایلامی و لکی است.
گونه‌های کردی جنوبی
کردی جنوبی به گونه‌های زیر تقسیم میشود:
1-کردی کلهری:که در کرمانشاه و مناطق از استان ایلام،از جمله شهرستانهای ایوان و شیروان چرداول و بخش چوار رایج است و با گویش کردی ایلامی اندکی تفاوت دارد.
2-کردی ایلامی:گویش عمده مردم استان ایلام از جمله طوایف عمده و قدیمی آن است که با اندک اختلافاتی در شهرهای ایلام،مهران،سرابله،بدره،بخشهای عمده ای از نواحی جنوبی استان مانند دهلران،دره شهر،آبدانان و مناطقی از کشور عراق نظیر مندلی و خانقین بدان تکلم میشود.
3-لکی:این گویش در سطح نسبتاً گسترده ای در استانهای لرستان،کرمانشاه،همدان و بخشهای از ایلام گویوشران بسیاری دارد.این گویش اغلب به اشتباه لری یا شعبه ای از آن قلمداد شده است.
نظام آوایی،واژگان و نحو و نیز سنتهای فرهنگی و بسیاری از ویژگیهای دیگر نشان می‌دهد که لکی گویشی اصیل و برجسته از کردی است.
ایلام نفت‌خیز و چهار درصد نفت کشور را داراست و گاز بسیاری نیز هست به طوری که پانزده درصد منابع گازی کل کشور در این استان قرار دارد و پالایشگاه گاز هم دارد.
در سال ۱۳۸۷ خورشیدی هفت شهرک صنعتی در استان ایلام فعال بود که بیش از ۴۵۰ واحد تولیدی و صنعتی مختلف در این شهرک‌ها فعال و دایر است.
واحد پتروشیمی تازه‌ای هم در استان ایلام در دست ساخت است. کارخانهٔ سیمان ایلام هم باکیفیت‌ترین سیمان ایران را تولید می‌کند و بزرگراهی که تهران را به کرمانشاه می‌پیوندد و بزرگ‌راه کربلا نام گرفته بعد از استان کرمانشاه از طریق شهر حمیل استان کرمانشاه و شهرستان شیروان چرداول استان ایلام به شهر ایلام و از طریق مهران به کشور عراق وصل میشود.
این استان ۱۱ درصد منابع گاز ایران را دارد و روزانه ۱۵۴ هزار بشکه نفت خام از چاه‌های نفتی دهلران و جنوب آبدانان استخراج و با لوله به پالایشگاه‌ها در جنوب ایران منتقل میشود.
در سال ۱۳۸۷ خورشیدی تعداد ۵۵ هزار کارگر در این استان در سه هزار واحد تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی مشغول فعالیت بودند.بر اساس آمار اعلام شده در همین سال نرخ بیکاری در استان ایلام ۱۲درصد بود.
مراتع استان ایلام یک میلیون و ۱۶۴ هزار هکتار است که نیمی از مراتع استان از نظر پوشش گیاهی فقیر و نیم دیگر متوسط و غنی هستند.
