حتما تا حالا سنگهای چند ضلعی منشوری شکلی را در جاهای مختلفی از جمله پارک‌ها دیده اید و حتما این سوال برای شما پیش آمده است که این سنگ‌ها از کجا آمده اند و یا چگونه تشکیل شده اند؟
اگر از
سربیشه به سمت غرب جاده را ادامه دهید بعد از طی چند کیلومتر به روستا‌های گورید می‌رسید در مجاورت این روستا و سمت راست جاده معدنی وجود دارد که این سنگ‌ها در آن پهلو به پهلو خوابیده اندو با استخراج آنها پارک‌ها و خیابان‌ها تزیین می‌شوند.این سنگ‌ها به
بازالت‌های منشوری مشهور هستند.
و اما این
بازالت‌های منشوری چکونه تشکیل شده اند ؟
بازالت‌های منشوری یکی از اشکال مختلف مواد آتشفشانی است که هنگامی بوجود می‌آید در اثر انجماد پوسته خارجی گدازه منقبض میگردد و این انقباض باعث پیدایش شکاف در آن میشود.
این شکافها بر سطح ایزوترم سطح خارجی گدازه عمودند و تا اعماق گدازه ادامه پیدا می‌کنند اگر سطح ایزوترم ناهموار باشد جهت شکافها که بر سطح عمود است بی قاعده و نامنظم میگردد .
در اثر به هم رسیدن این شکافها ساختمانهای ستونی ارگ بازالتییا ساختمانهای منشوری بوجود می‌آید . البته ساخت‌های رسوبی اختصاص به بازالت‌ها ندارد و در گدازه‌های خطی و
...مشاهده کامل متن حتی در خاکستر‌های جوش خورده و ایگنمبریتها نیز ملاحظه میشود .
منشور‌ها گاهی قطر نزدیک به ۱ متر دارند و می‌توانند برای ایجاد سنگ تزیینی گرانیتی استفاده شوند که از جمله آنها معدن بایگ تربیت حیدریه است.
معدن گوریت شهرستان سربیشه بیرجند رخنمون هاى زیبایى از ستون هاى شش گوش بازالت (آندزیت بازالت) به چشم مى خورد که بر روى آنها لایه اى کرم رنگ دیده مى شود.
یکى از ویژگى هاى این ستون‌ها خمش در برخى بخش‌ها است که چشم انداز زیبایى به آنها بخشیده است. بازالت هاى سربیشه اکنون براى به کارگیرى در کارهاى عمرانى گوناگون برداشت مى شوند.
سن بازالت هاى سربیشه نئوژن است.
ستونهای منشوری مخصوص سنگهای آتشفشانی بوده و انقباض ناشی از انجماد گدازه و نیروی کششی ایجادی باعث کشش در سه جهت موازی با سطح گدازه و با فاصله زاویه ای 120 درجه از یکدیگر اثر می‌کنند.
در نتیجه تأثیر این نیروها، توده آذرین در جهت قائم به ستونهای شش گوش مستقیم میگردد. معمولاً ردیف منشورهای عمیق‌تر منظم‌تر از ردیف منشورهای بالایی گدازه است.
منبع :
http://www.ngdir.ir/
