موزه باغ اکبریه

این موزه به منظور نمایش آداب و رسوم و نوع پوشاک مردم ،مشاغل و حرف و هنرهای گوشه‌ای از معیشت، آداب و رسوم، مشاغل و حرف منطقه جنوب خراسان که در گذشته‌ای نه چندان دور مرسوم بوده و اکنون منسوخ شده است، تاسیس گردیده است.
موزه مردم شناسی در طبقه اول کاخ موزه اکبریه و در سال 1374 بوجود آمد. قدمت اشیای موزه مردم شناسی به 100 سال پیش بر می‌گردد. اشیاء این موزه ،حکایت از اعتقادات خاص مردم بیرجند می‌باشد.
مجسمه‌های که در این موزه به نمایش گذاشته شده اند عبارتند از: قالیبافی ،پارچه بافی ،گمانه زنی، سفالگری ،عطاری ،دست آسی ،حکیم باشی ،آرایشگری ،مراسم عروسی ،جلک زنی ،حلاجی ،کفاشی ،آهنگری ،سبد بافی ،برداشت محصولات کشاورزی ،کاشت ،داشت ،برداشت و… که در قالب 28 عدد مجسمه به نمایش در آمده است .
این باغ موزه در سال 2011 میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. موزه ای که با عنوان اکبریه معروف است و دارای بخش‌های باغ، موزه باستان شناسی و مردم شناسی و حیات وحش است.
اگر قصد دارید با یک تیر چند نشان را هدف بگیرید، پیشنهاد ما به شما باغ موزه اکبریه است. در بخشی از آن با حیات وحش استان آشنا شوید یا اگر دوست ندارید به قسمت باستان شناسی بروید.
در این باغ موزه، حق انتخاب با شماست. اینجا در سال 1378 به ثبت آثار ملی ایران رسید و بزرگترین موزه باستان شناسی در سطح استان خراسان جنوبی به حساب می‌آید.
در هنگام ورود به این موزه اولین چیزی که نظر شما را به خود جلب می‌کند ظاهر ساختمان است. عمارتی قدیمی که کارشناسان معتقدندن روزگاری متعلق به شوکت الملک بوده و توسط این فرد ساخته شده است.
برای ورود به عمارت شوکت الملک باید از مسیری طولانی پوشیده از درخت عبور کنید تا به محوطه اصلی موزه برسید. معماری بنا در نظر اول توجه هر بیننده ای را به خود جلب می‌کند اما از ظاهر بنا دیدنی تر، بخش‌های مختلف آن است.
در یک گوشه مردی در حال اصلاح سر مشتری خودش است، او در یک دست قیچی و در دست دیگرش شانه ای را گرفته، در طرف دیگر، فروشنده ای در حال چرتکه انداختن است و در گوشه ای دیگر چند مرد محلی با لباس‌های مخصوصشان ابزار موسیقایی به دست گرفته اند چنانچه شما می‌توانید گوشه هایی از مشاغل مردم بیرجند را در یک نگاه تماشا کنید.
در بخش باستان شناسی عمارت شما می‌توانید با اشیایی با قدمت پنج هزار سال آشنا شوید. عتیقه هایی از کوزه‌های سفالی گرفته تا سکه ها، اسلحه‌ها و ...
شما با نگاه کردن به این وسایل با بخش هایی از زندگی مردم گذشته آشنا می‌شوید. «موزه باستان شناسی شامل سه قسمت پیش از تاریخ، دوره تاریخی و دوره اسلامی است.
در بخش پیش از تاریخ، اشیایی از دوره نوسنگی یعنی هزاره سوم قبل از میلاد به نمایش درآمده که برخی نشاندهنده تکامل هنر و صنعت پنج هزار سال پیش این منطقه است.»
بیشتر این اشیای تاریخی، وسایل کاربردی مردم در گذشته محسوب می‌شده اند مثل ظروف سفالی و سکه ها. قدمت بسیاری از این اشیا به دوره‌های سلوکی، اشکانی و ساسانی بازمی گردد اما جذاب‌ترین بخش موزه باستان شناسی بخش فلز آن است که سیر تحول فلزکاری از هزاره اول قبل از میلاد تا دوره قاجاریه را نشان دهیم.
حتی آثار فلزی مربوط به قبل از اسلام هم از دیگر دیدنی‌های این بخش هستند. در دوره اسلامی هم شما می‌توانید اشیایی از قبیل ظروف مسی مثل ابریق، قهوه جوش و بوته‌های ذوب فلزات را به تماشا بایستید.
موزه مردم شناسی یکی دیگر از بخش‌های جذاب و دیدنی باغ اکبریه است که در آن مجسمه هایی از اهالی بیرجند به چشم می‌خورد که در حال کار و زندگی هستند. این موزه در سال 1372 و پس از موزه باستان شناسی از سوی سازمان میراث فرهنگی، در طبقه همکف عمارت مرکزی اکبریه راه اندازی شد و در آن مشاغل و حرفه‌های منطقه جنوب خراسان، که در گذشته ای نه چندان دور مرسوم بوده و اکنون منسوخ شده است به نمایش گذاشته شده است.
قدمت بعضی از اشیای این موزه مثل شیشه‌های عطاری، قیچی و شانه آرایشگر، وسایل کفاشی و ... به بیش از یک قرن می‌رسد. هدف از ایجاد این موزه را آشنایی مردم به خصوص نسل جوان با سنت‌های گذشته، شناساندن فرهنگ‌ها و سنت‌های بومی منطقه است.
در قسمت حیات وحش موزه حیواناتی تاکسیدرمی شده انتظارتان را می‌کشند. در اینجا گونه هایی از حیات وحش بومی و غیربومی را به نمایش درآمده است. همچنین سعی شده است جانوران شاخص و نادر منطقه جنوب خراسان و به خصوص بیرجند را به مردم نشان داده شود.
این مجموعه تقریبا دارای صد نوع مختلف پرنده، حدود چهل پستاندار و خزنده به صورت تاکسیدرمی است.
به گفته آقای کارشناس مثلا شما می‌توانید در بخش پرندگان این موزه با انواع پرندنگان مثل مرغابی، پلیکان، قرقاول، جغد، عقاب و لاشخور و نمونه هایی از لک لک، هوبره، چاخ لق، زاغی و ... آشنا شوید که تعدادی از اینها نادرترین و کمیاب‌ترین گونه‌های پرندگان جنوب خراسان هستند.
بخش پستانداران هم برای بازدیدکنندگان بسیار جالب است، چرا که آنها در این قسمت می‌توانند مجموعه ای از حیوانات نظیر گربه پالاس، گربه جنگلی، روباه، خرگوش، قوچ، کل و ... را ببینند. البته به این نمونه‌ها شما می‌توانید مجموعه خزندگان و انواع مارها را هم اضافه کنید، پس اگر تصمیم دارید شال و کلاه کنید و برای گردش به بیرجند بروید، بازدید از این خانه باغ را از دست ندهید.
منابع:
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13911219001396
http://rcirib.ir/paygah_marakez/cities/amaken_text.aspx?id=2713&ccode=11
http://www.bartarinha.ir/fa/news/45012