قبل از مهاجرت آریایىها به
ایران، زبان مردم
اردبیل، زبانى بومى بوده است. پس از استقرار مادها در
اردبیل، زبان اوستایى در این استان رایج مىگردد.
در
دوره هخامنشیان زبانى فارسى وارد این استان مىشود البته مردم این سرزمین زبان آذرى که آمیختهاى از زبان مادى و بومیان
اردبیل بوده تا
دوره اشکانیان و سلوکیان نیز حفظ مىکنند.
بعد از حمله اعراب به
ایران، زبان عربى در این سرزمین گسترش مىیابد و زبان فارسى کمکم رایج مىشود.
در
دوره صفویان نیز مردم این استان به زبان آذرى تکلم مىکردهاند. با آمدن ترکان به
ایران و استقرار آنها در
اردبیل کمکم زبان ترکى در
اردبیل رایج مىگردد و از این زمان زبان ترکى در این استان ماندگار مىشود و تا امروز نیز باقى مانده است.
در گذشته زبان مردم
اردبیل آذرى بوده است که به مرور زمان با زبان فارسى و ترکى آمیخته شده است و هم اکنون به جز در برخى از روستاهاى
خلخال،
...مشاهده کامل متن اثرى از زبان آذرى وجود ندارد.
مردم اردبیل در حال حاضر به زبان ترکى تکلم مىنمایند و زبان فارسى نیز در بین آنها رایج است. از این رو مىتوان آنها را ذولسانین دانست.
مکاتبات مردم و برنامه تحصیلات در مدارس به زبان فارسى انجام مىشود و جوانان این استان با فارسى آشنایى کامل دارند.
برخى از واژههاى رایج در زبان اردبیلى عبارتند از:
درده جر: فرد مریض و لاغر و ضعیف.
وریان: بند آب.
کوشن: کشتزار.
در سال 1365 در حدود 46/58 درصد جمعیت استان زبان فارسى را یاد نداشتند و 48/4 درصد فقط فارسى را مىفهمیدند و 63/36 درصد نیز مىتوانستند به زبان فارسى سخن بگویند.
همچنین در برخى نقاط استان مثل امامرود، شهر کلور خلخال و روستاهاى اطراف آن زبان تاتى ـ آمیختهاى از زبانهاى طالشى، کردى و مازندرانى و در برخى نقاط مثل دهستان عنبرآباد شهرستان نمین گویش طالشى رایج است.
منبع : af.samta.ir
