موزه‌ی میراث روستایی گیلان در زمینی به مساحت حدود ٢٦٣ هکتار، در
پارک جنگلی سراوان، واقع در کیلومتر ١٨ جادۀ
رشت-
تهران در دست اجراست. فکر تأسیس این موزه برای نخستین بار پس از زمین لرزۀ خرداد ١٣٦٩
گیلان-
زنجان، که روند تخریب بناهای سنتی را شدت بخشید،توسط دکتر محمود طالقانی شکل گرفت.
اما فاز مطالعات مقدماتی آن، از اوایل سال ١٣٨١ آغاز شد.
ابتدا، مطالعات گسترده جهت مکان‌یابی مناسب برای اجرای پروژه انجام شد. پس از بررسی‌های فراوان،
پارک جنگلی سراوان، به علت دارا بودن توپوگرافی مناسب و مشابه
گیلان، دسترسی آسان و وجود تأسیسات زیربنایی مناسب به عنوان محل اجرای پروژه انتخاب شد.
در همان زمان، آموزش نیروهای مورد نیاز انجام گرفت.
بر پایه‌ی مطالعاتی که با هدف شناسایی ویژگی‌های فرهنگی – معماری روستاهای
گیلان انجام شد، ٩ حوزه‌ی فرهنگی - معماری در
گیلان شناسایی شده‌اند. هر یک از این حوزه‌ها با بازسازی یک روستا در محل موزه معرفی
...مشاهده کامل متن می‌گردند.
که این حوزه‌ها شامل:
١) روستای جلگه‌ی شرق
٢) روستای جلگه‌ی مرکز
٣) روستای جلگه‌ی‌غرب
٤) روستای کوهپایه‌ی غرب
٥)روستای کوهستان غرب
٦) روستای کوهپایه‌ی شرق
٧) روستای کوهستان شرق
٨) روستای ساحل غرب
٩) روستای ساحل شرق
این موزه پس از اتمام، نمونه‌ای کوچک اما واقعی، از نحوه‌ی زندگی و فرهنگ سنتی روستاهای گیلان خواهد بود.
بخش معماری این موزه، مجموعه‌ای است که قدمت بناهای آن به طور متوسط به ١٥٠ سال می‌رسد. هدف موزه‌ی میراث روستایی گیلان، تنها انتقال بناهای روستایی نیست، بلکه حفظ فرهنگ بومی، فن ساخت و دانش نانوشته‌ای است که در روستاهای گیلان وجود داشته است.
در این مجموعه، علاوه بر معماری روستایی مناطق مختلف استان، سایر عناصر فرهنگی مربوط به ابزارهای زندگی و کار، خوراک، پوشاک و ... هم به نمایش درخواهد آمد. در طراحی سایت، محل‌های جداگانه برای رستوران‌ها، چای‌خانه‌ها، بازارها، مساجد، مزارع و باغ‌های چای، شالیزار، کارگاه‌های آموزش و تولید صنایع‌دستی، نظیر گمج‌سازی و سفالگری، مرواربافی، رشتی‌دوزی و ... ، محوطه‌ی بازی‌ها و نمایش‌های بومی برای برگزاری کشتی‌گیله‌مردی، ورزاجنگ، لافندبازی و ...، مراکز تحقیقات کشاورزی و دامپروری، پژوهشگاه معماری و مردم‌شناسی، پارک کودک، باغ‌های پرورش گیاهان دارویی و درختان بومی، اردوگاه تفریحی، معماری چوب ملل و دو مجموعه‌ی مهمان‌پذیر با الهام از معماری روستایی به ظرفیت ١٥٠ واحد ٣ تا ٥ نفره، در نظر گرفته شده است.
اساس کار جهت انتقال بناها به این ترتیب است که، ابتدا، گروهی از کارشناسان جهت شناسایی بناها به روستاها اعزام می‌شوند، تا همه‌ی گونه‌های معماری حوزه‌های یاد شده در موزه، دوباره‌چینی شوند.
بناهای دارای ارزش برای انتقال به موزه‌شناسایی و مطالعه می‌شوند. این مطالعات شامل مردم‌شناسی و معماری است. پس از تکمیل مطالعات، بنا برداشت معماری و پلاک‌گذاری می‌شود تا دوباره‌سازی آن میسر شود.
پس از واچینی و انتقال مصالح به موزه، به نام اهدا کننده یا فروشنده‌ی بنا در محل طراحی شده دوباره‌چینی می‌شود. مساحت مجموعه موزه‌ای، بالغ بر ٤٥ هکتار است، که در هسته‌ی مرکزی سایت، قرار گرفته است.
در اردیبهشت ١٣٨٤ اولین کارگاه این طرح (روستای جلگه‌ی شرق) راه‌اندازی و یک سال بعد افتتاح و به بهره‌برداری رسید. در اردیبهشت ماه ١٣٨٧ فاز دوم این پروژه (روستای جلگه‌ی مرکز) افتتاح شد.
در همان زمان، کلنگ فاز سوم (روستای جلگه‌ی غرب) و در شهریور ١٣٨٧ کلنگ فاز چهارم (روستای کوهپایه‌ی غرب) به زمین زده شد. در خرداد ١٣٨٨ این دو فاز افتتاح و همزمان عملیات اجرایی فاز پنجم (روستای کوهستان غرب) آغاز شد.
در خرداد ١٣٨٩ فازهای پنجم و ششم(روستاهای کوهپایه شرق و کوهستان غرب)و همچنین ساختمان خانه پژوهشگران افتتاح و همزمان کلنگ فاز هفتم(روستای کوهستان شرق) و کارگاه مدرسه جلگه مرکز به زمین زده شد.
در اردیبهشت ١٣٩٠ دو مجموعه مسکونی( حسنی، حقیقتی) از روستای جلگه غرب و دو مجموعه مسکونی( بهزادی، جامع) از روستای کوهپایه شرق که چندی پیش به بهره برداری رسیده بود، رسماً افتتاح شد.
بنای مدرسه در روستای جلگه مرکز، در اردیبهشت ١٣٩١ به طور رسمی افتتاح شد.
موزه میراث روستایی گیلان تا کنون موفق به کسب چندین جایزه و گواهینامه از سوی نهادهای ملی و بین المللی شده است .
منبع :http://www.gecomuseum.com/index.php?option=com_content&task=view&id=24
http://www.mehrnews.com/detail/Photo/2087135#ad-image-0
http://old.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsId=1278140
