مسجد جامع اصفهان که مسجد جمعه هم نامیده‌ی شود از مهمترین و قدیمی‌ترین بناهای مذهبی کشور به شمار می‌آید. این مسجد مجموعه تاریخی وسیعی را به ابعاد صد و هفتاد متر در صد و چهل متر در شمال شرقی
اصفهان و کنار میدان کهنه نشان می‌دهد و امروز قسمت‌های مختلفی از جمله : گنبد نظام الملک، گنبد تاج الملک، ضمن چهار ایوانی شبستانها، مدرسه مظفری محراب الجایتو که هر یک نمایانگر سیر هنر معماری اسلامی در دوره‌ای خاص هستند را شامل می‌شود .
بر اساس شواهد تاریخی،
مسجد جامع اصفهان بر روی ویرانه‌های مسجد قدیمی‌تری بنا شده که اعراب ساکن قریه طهران در
اصفهان در قرن دوم هجری در یهودیه بنا کرده بودند.
مسجد اولی بر خرابه‌های ابنیه‌ای مربوط به اواخر
دوره ساسانی برپا شده بود .
مهمترین طرح‌های توسعه در دوران آل بویه و صفویه انجام شده اند . سبک معماری مسجد شیوه رازی میباشد .
مسجد جامع اصفهان منعکس کننده هنر بیزانس و کلاسیک در قالب یک بنای سنتی و اسلامی است.
حاصل جستجو‌های کارشناسان و باستان شناسان حاکی از آن است که احتمالا این مسجد پیش از تسلط اعراب بر این شهر، مرکز مذهبی
...مشاهده کامل متن مهم شهر به شمار می‌آمده و به شکل یکی از آتشکده‌های شهر اصفهان استفاده می‌شده است.
کشف یک پا ستون، با تزیینات دوره ساسانیان، در منطقه شمالی مسجد، وجود بنایی قبل از اسلام را تایید می‌کند. درباره تاریخچه تغییر و تحولات مسجد اختلاف نظرهایی وجود دارد ولی به نظر می‌آید ساخت مسجد جامع به قرون اولیه هجری و در زمان عباسیان بر میگردد که در قرن سوم هجری محراب آن تخریب و جهت قبله آن اصلاح شده‌است.
بخش‌های مختلف این مسجد در طول حدود هزار سال شکل گرفته‌اند و طی این سال‌ها همواره در حال مرمت و بازسازی بوده است که آخرین آنها بازسازی بخش تخریب شده بر اثر بمباران هواپیماهای عراقی در طول هشت سال جنگ ایران و عراق میباشد .
در این مسجد چهار سنگاب وجود دارد :
۱- سنگاب ایوان درویش: در ایوان شمالی مسجد جامع که ایوان درویش نام دارد، سنگابی از جنس سنگ پارسی قرار گرفته است. این سنگاب ابتدا در مجاورت مقبره علامه مجلسی قرار داشته و بعد به محل کنونی منتقل شده‌است.
قطر دهانه سنگاب صد و پانزده سانتی متر میباشد ولی نیمی از آن به علّت شکستگی از بین رفته‌است. کتیبه بدنه این سنگاب به زبان‌های فارسی و عربی و به خطّ ثلث نوشته شده است .
لبه این سنگاب دارای پنج جامگاه بوده‌است که شکستگی نیمی از سنگاب سبب شده که تنها دوتا از آنها باقی‌بمانند. نقش‌های بدنه این سنگاب هم در اثر فرسایش تا حدودی از بین رفته‌اند.
۲- سنگاب ایوان صاحب: ایوان جنوبی مسجد جامع، ایوان صاحب نام دارد و سنگابی ساده در رو به روی آن قرار گرفته‌ا ست. این سنگاب در میان حوضچه‌ای از سنگ چهارگوش قرار گرفته و روی لبه آن پنج جامگاه طراحی شده‌است.
سطح خارجی سنگاب در بالا شامل کتیبه صلوات بر چهارده معصوم ( ع ) به خطّ ثلث و نقش‌های کنگره‌دار کوچک، و در قسمت پایین سنگاب، نقش‌های کنگره‌دار بزرگ میباشد .
دو سنگاب کوچک دیگر هم در مسجد جامع اصفهان وجود دارند که یکی در کنار حوض میان حیاط مسجد، و دیگری در برابر ایوان استاد ( ایوان غربی ) قرار گرفته‌اند.
مسجد جامع اصفهان از مساجدی است که محراب‌های متعددی دارد. بلندآوازه‌ترین محراب آن در ضلع شمالی ایوان غربی آن، در شبستانی که بوسیله اولجایتو بنا شد ، قرار دارد.
این محراب نمونه نفیسی از تزئین گچبری است با گل و بته و شکل‌های هندسی. هشت محراب دیگر در این مسجد وجود دارند که به تدریج ساخته شده اند .
این مسجد در اجلاس سی و ششم یونسکو در زمره میراث جهانی ثبت گردید .
منابع :
http://fa.wikipedia.org
www.isfahan.ir
www.asriran.com
www.bartarinha.ir
