تاﻻر تیموری در جنوب خیابان استانداری و در مجموعه دولت خانه صفویه واقع شده است. سال ساخت بنــا جـایی ذکر نشده است، ولی با توجه به نام بنا و شیوه ساخت بنا و تزئینات گچ بری آن، ساختمان متعلق به
دوره تیموریان میباشد.
گفته شده است که این بنا از آثار زمان تیمور لنگ بوده که پس از هجوم وی به
ایران و قتل و غارتی که نمود، از لحاظ علاقه ای که به هنر داشت، دستور ساختن این بنای رفیع را در کنار میدان نقش جهان داد و به دستور وی و سرپرستی شاهرخ
بن تیمور این بنا ساخته شد، اما با توجه به حوادثی که در بعد رخ داد، به نظر مـی رسد کـه بانـی ساخت تاﻻر تیموری، یکی از نوادگان تیمور به نام
رستم بن عمر شیخ
بن تیمور باشد.
بنای تاﻻر تیموری دارای دو اتاق بزرگ وسیع میباشد که جلو آن را ایوانی بزرگ و مرتفعی فرا گرفتـه و در اطـراف آن چندین اتاق تو در تو و متصل به هم ساخته شده است.
این اتاق‌ها و ایوان‌های اطراف که امروزه جلو
ایوان جنوبی آن بسته شده، دارای سقف‌های مقرنس آجری بوده که با سنگ‌های ﻻجورد و طﻼئی رنگ مزین شده و در قسمت‌های باﻻ نیز گچ بری‌هایی دیده می‌شود که آثاری از آن هنوز
...مشاهده کامل متن دیده می‌شود و همچنین دارای پنجره‌هایی با گچ بری هـای بسـیار ریز و زیبایی نیز میباشد.
در جلو این تاﻻر به طرف مشرق حوض‌های آبی وجود داشته که در دوره صفویه به نـام چهـار حـوض شهرت داشته و از عمارت به عنوان دفترخانه همایونی استفاده می‌شده است.
تا حـدود هشـتاد سال پیش نیز ایـن بنـا بـه عمارت چهار حوض معروف بود. نویسنده کتاب رستم الحکماء معتقد است که پس از ســقوط اصـفهان توسـط محمود افغان، بسیاری از شاهزادگان و امرای دولت صفوی در این عمارت کشته و دفن شده‌اند، که البته با توجه به اینکه عمارت مذکور در زمان صفویه کاربری دیوانی و دفترخانه همایونی را داشته است، بعید به نظر نمی‌رسد که چنین اتفاقی در آن رخ داده باشد.
در زمان حکومت ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه که حاکم اصفهان بود، از این عمارت به عنوان محلی برای سربازان و لشکر استفاده می‌شد، همچنین مدتی نیز با کاربری کتابخانه و قرائت خانه شهرداری و حـتی محـل انجمـن شهر مورد استفاده قرار گرفت.
در زمان سلطنت رضا شاه پهلوی از قسمت شمالی عمارت به عنوان اصطبل اسـتفاده می‌شده است که بقایای آن هنوز به جا مانده است و در زمان پهلوی دوم تعمیراتی توسط دو سرلشگر با همکاری مالی عـده‌ای از مدیران کارخانه‌ها، تجار و هنرمندان انجام گرفت و از آن به عنوان باشگاه افسران استفاده شد.
بر بدنـه دیوار ایوان شرقی عمارت، بر لوحی مرمری به مهر ماه سال هزار و سیصد و بیست و هفت شمسی از این تعمیرات سخن رفته است. در فضـای جنوبی عمارت سنگاب بسیار زیبایی از سنگاب‌های بسیار نفیس اصفهان که با خـط نستعلیق برجسـته و زیبـا، اشعاری به تاریخ هزار و پنجاه و شش قمری بر بدنه آن نقش شده، وجود داشته است، ولـی هم اکنون سنگاب مـذکور در محوطــه چهلستون قرار دارد.
به گفته دکتر رفیعی مهرآبادی در کتاب آثار ملّی اصفهان به نظر می‌رسد تابلوهای نقاشی شـده در تاﻻر تیموری از روی مینیاتورهای کاخ چهلستون تقلید شده باشند.
عمارت مذکور از سال هزار و سیصد و شصت و هفت شمسی به موزه تاریخ طبیعی تبدیل شده است که هنوز هم به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
در طی حفاری‌های به عمل آمده در جبهه شمالی عمارت مذکور، اشیائی همچون سفال، کاشی، اشیاء مفرغی و ﻻیه‌های تزئینی با گچ بری و نقاشی کشف شده است که برخی از ظروف سفالی پیدا شده مانند کاسه‌های ظریف با نقوش سیاه رنگ بر لعاب آبی فیروزه‌ای و ظروف آبی ـ سفید دیگـری که به تقلید از سفال چین، نقش آبی و سیاه دارند که معرف سبک تیموری میباشد و همچنین کاشی فیروزه‌ای به خطوط طﻼیی به صورت گل و برگ ظریف در عمق حدودا دو و نیم متری پیدا شده که با دیگر نمونه کاشی‌های به کار رفته در دیگر بناهای تیموری در اصفهان شباهت بسیار دارد.
با توجه به اینکه عمارت بار‌ها تعمیر و بازسازی شده، بعید نیست که کاشی کاری هم داشته است و در طی زمان از بین رفته باشد. اشیاء مفرغی و کاشی‌های دیگر متعلـق به دوران صفویه است و عنوان دفترخانه همایونی برای عمارت را در این زمان تأیید می‌کند.
منابع :
http://isfahancity.com/
http://www.hengamnews.com/
http://isfahan.ir/
http://isfahanonline.ir/
http://fa.wikipedia.org/
