در
ایران برخی مناره‌ها قابلیت تکان خوردن را دارند که به اصطلاح به آنها منارجُنبان می‌گویند. از معروفترین منارجنبان‌های
ایران یکی در
اصفهان و دیگری در شهرستان
اردکان و در بخش خرانق واقع شده‌اند.
منارجنبان اصفهان یکی از آثار تاریخی این شهر است که عارفی به نام «عمو عبدالله کارلادانی» در آن به خاک سپرده شده‌است.
بنیان این مناره در دوره‌ی ایلخانی و در اواخر پادشاهی «اولجایتو» بر زمین گذاشته شد. بنایی که به‌عنوان مقبره‌ای برای «عمو عبدالله» عارف و زاهد دوره‌ی ایلخانی ساخته شد و شامل یک سنگ بزرگ مرمری و یک پارچه روی قبر بود و دورتادور آن به خط ثلث و به‌صورت برجسته سوره‌ی «یاسین» حجاری شده بود.
در آن زمان روی آرامگاه «عمو عبدالله» فقط یک بنای بدون مناره ساخته شد، بنایی شامل یک
ایوان آجری که مکانی را برای زائران این زاهد فراهم می‌کرد.
اما تاریخ این بنای ساده و ارزشمند، 300 سال پس از ساخت مقبره‌ی «عمو عبدالله» متفاوت شد، زمانی که دانشمندان دوره‌ی صفویه دو مناره روی این مقبره ساختند تا آن را متفاوت با دیگر بناهای شهر
اصفهان ...مشاهده کامل متن کنند.
نکته جالب در این بنای تاریخی آن است که با حرکت دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگر به حرکت در می‌آید، بلکه تمامی این ساختمان به لرزه درمی‌آید.شهرت این بنای کوچک با پهنای نه متری و بلندای هفده متری هر مناره‌اش به سبب تکان خوردن منارهای آن است.ایوان بنا به سبک مغول ساخته شده‌است و از آن دوره کاشیکاریهایی هم دارد.
ولی شکل مناره‌ها نشان می‌دهد که آنها را احتمالاً در پایان دوره صفویه به ایوان اضافه کرده‌اند.
تکان خوردن مناره‌های این بنا تا مدت‌ها برای دانشمندان پرسش برانگیز بود. معماری اسرار آمیز این بنا برای بسیاری هنوز هم در هاله ابهام باقی مانده‌است. منطقی‌ترین علتی که برای تکان خوردن مناره‌ها وجود دارد، پدیده فیزیکی تشدید یا پدیده رزونانس است.
چون مناره‌ها سبک معماری مشابهی دارند، تکان خوردن یکی روی دیگری اثر می‌گذارد.رییس پژوهشکده‌ی هنر و معماری در اصفهان درباره‌ی منار جنبان به خبرنگار ایسنا توضیح داد: هرچند مقبره‌ی «عمو عبدالله» به مناره نیازی نداشت، اما دانشمندان دوره‌ی صفوی با ساختن دو مناره در اطراف این آرامگاه، نخستین تلاش‌های خود را برای ایجاد یک سازه‌ی ضد زلزله به کار گرفتند.
خاصیت این سازه این بود که با حرکت یک مناره، مناره‌ی دیگر و همه‌ی بنا با تکان می‌خورد.
حمید مظاهری تهرانی درباره‌ی نحوه‌ی تکان خوردن مناره‌های منار جنبان، اظهار کرد: در آسمان‌خراش‌هایی که ارتفاع زیادی دارند و زلزله روی آنها تأثیر زیادی می‌گذارد، با کار گذاشتن پاندول در مرکز ثقل ساختمان، مانند پاندول‌های ساعت در سایزهای بسیار بزرگ‌تر، حرکت باد یا نوسانات و ارتعاشات زلزله را خنثی می‌کنند، به‌عنوان مثال، وقتی زلزله ساختمان را به سمت چپ می‌برد، پاندول آن را به سمت راست حرکت می‌دهد و این اتفاق باعث جلوگیری از تخریب بنا می‌شود.او افزود: هرچند استفاده از این علم از چند سال پیش در ساختمان‌های بسیار مرتفع کشورهای اروپایی رایج شده است، ولی در دوره‌ی صفوی در ساخت مناره‌های منار جنبان از این علم استفاده شد.
در این بنای تاریخی با انجام محاسبات دقیق و استفاده از کلاف‌های چوبی در بالا و پایین بنا، تلاش شده است بنا در مقابل هر نوع ارتعاش و نوسانی مقاوم کند.
منبع :http://jahannews.com/vdcjate8vuqeovz.fsfu.html
http://fa.wikipedia.org/
