تالاب و نقش برجسته برم دلک

این تالاب در چهارده کیلومتری شرق شیراز و در چهار کیلومتری قصر ابونصر واقع شده است که از سرریز آب چشمه‌ای به همین نام از شکاف کوه، در دامنه کوه تشکیل شده است.
اطراف این تالاب توسط پوشش گیاهی نِی پوشیده شده است.
در بالای تالاب برم دلک سه نقش برجسته نزدیک به هم اما جدا از یکدیگر روی کوه کنده شده که ارتفاع تقریبی آن‌ها از سطح زمین حدود شش متر می‌باشد. در هر یک از نقش برجسته‌های اول و دوم (از راست به چپ) تصویر یک مرد مشاهده می‌شود.
در نقش سوم یک مرد و یک زن تراشیده شده است. در این تصویر مرد گلی را در دست راستش گرفته و به زن می‌دهد. زن یک دستش را دراز کرده تا گل را بگیرد و دست دیگرش را که در آستین پنهان است، مقابل دهانش گرفته است.
یک متن به خط و زبان پهلوی زیر بازوی زن کنده شده ولی آن چنان تخریب شده که دیگر قابل خواندن نیست. هویت افراد در این نقش برجسته همیشه مورد بحث پژوهشگران بوده است.
این چهار تن همگی سرهایشان را با تاج یا کلاه به اشکال متفاوت پوشانده‌اند. مرد شماره یک کلاهی پارچه‌ای یا نمدی به سر دارد که بالای آن تیغه‌ای می‌باشد.
مرد شماره دو تاجی بزرگ و کروی بر سر دارد.
مرد شماره سه کلاه یا تاجی نسبتاً بزرگ دارد که بخش پیشین آن مقداری پیش آمده است. زن موجود در نقش برجسته نیز موهای بافته شده خود را با نیم‌تاجی در بالا و نوارها و رشته‌های ...مشاهده کامل متن پارچه‌ای که در پشت سر گره خورده و دنباله آن افشان است در پایین پوشانده است.
نقش‌ها در قاب‌های تقریبا قائم قرار دارند و مقیاس نقش‌های کنده‌کاری شده تقریبا یک به یک است. یعنی قد و قامت نقش‌ها به اندازه بلندی انسان معمولی می‌باشد.
بردار خروجی و عمود بر صفحه نقش‌ها تقریبا به سمت خاور است. از آنجا که سنگتراش ناچار بوده نقش‌ها را بالای استخر و چشمه موجود بتراشد و در آنجا کوه لایه لایه و سخت خرد شده بوده، قاب نقش‌ها دستخوش بی‌نظمی‌هایی به شرح زیر شده است:
1- مقیاس انسان‌های چهارگانه یکسان نیست.
مرد شماره یک از همه کوچکتر و مرد شماره دو از همه بزرگتر تراشیده شده است.
2- تراز پایین صفحه‌های سه‌گانه یا به اصطلاح طاقچه‌ها یکی نیست. طاقچه دست چپ از همه پایین‌تر و تاقچه میانی از همه بالاتر است. بالای طاقچه‌ها هم به همین وضع است.
3- قاب‌ها یا طاقچه‌ها کمتر یک چهار پهلوی راست گوشه با پهلوهای دقیق افقی و قائم است.
4- مرد شماره یک یا دست راست با مرد رو به روی خود یعنی مرد شماره دو در یک قاب قرار داده نشده است. به عبارت دیگر به نظر می‌رسد هدف سنگتراش گذاشتن شخص اول و دوم در دو قاب جداگانه نبوده است بلکه این شکاف کوه بوده که او را مجبور به چنین کاری کرده زیرا این دو شخص رو به روی هم ایستاده و دست به سوی هم دراز کرده و با هم در گفت و شنود هستند.
البته بی‌نظمی‌های دیگری هم دیده می‌شود که شاید دو هزار سال پیش معمول بوده است. ابعاد تقریبی قاب‌ها به شرح زیر است:
1- قاب اول از دست راست به پهنای نود و بلندی دویست سانتی متر.
2- قاب دوم به فاصله صد و سی سانتی متر از قاب اول و به پهنای صد و بیست و بلندی دویست و پنجاه سانتی متر.
3- قاب سوم به فاصله دویست و بیست سانتی متر از قاب میانی و به پهنای دویست و هفتاد و بلندی دویست در یک پهلو و دویست و بیست سانتی متر در پهلوی دیگر.
با خشک شدن تالاب برم دلک دسترسی به این آثار آسان شده و تخریب آن‌ها سرعت گرفته است. به ویژه این که هیچ نگهبانی یا حصاری از آن‌ها محافظت نمی‌کند.

منابع :
http://fa.wikipedia.org/
http://www.yjc.ir/
http://www.iranboom.ir/
http://tnews.ir/
http://kazeroon1393.loxblog.com/